Chiến lược danh mục – Hướng dẫn thực tiễn cho quản lý cung ứng

Chiến lược danh mục (Category Strategy) là kế hoạch hành động cụ thể nhằm hiện thực hoá các mục tiêu quản lý cung ứng thông qua các mối quan hệ, hợp đồng và cơ chế quản trị với nhà cung cấp. Đây là một quá trình liên tục, hướng tới giảm rủi ro, tối ưu tổng chi phí sở hữu (TCO) và nâng cao hiệu suất theo yêu cầu của các bên liên quan.

1. Định nghĩa và mục tiêu của chiến lược danh mục

Chiến lược danh mục là một kế hoạch hành động cụ thể chi tiết hóa cách các mục tiêu quản lý cung ứng sẽ được đạt thông qua các mối quan hệ với nhà cung cấp.

Nó là một quá trình ra quyết định được sử dụng để xác định:

• • Nhà cung cấp nào nên cung cấp một nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể.
  • Hình thức hợp đồng nào phù hợp.
  • KPI nào đo lường hiệu suất nhà cung cấp được sử dụng.
  • Mức giá, chất lượng và giao hàng thích hợp nào cần được đàm phán.

Một danh mục (category) là một nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể được sử dụng để cung cấp giá trị cho khách hàng cuối. Ví dụ về các phân loại danh mục chính bao gồm mô-đun thân xe (ô tô), bộ vi xử lý (máy tính), thép (gia công kim loại), hoặc dịch vụ gia công quy trình kinh doanh (lập trình CNTT, call center).

Mục tiêu quan trọng mà các nhà quản lý danh mục tìm cách đạt được thông qua chiến lược này bao gồm:

1. 1. Giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp.
   2. Giảm tổng chi phí sở hữu (TCO) cho một danh mục.
   3. Cải thiện hiệu suất danh mục theo các khía cạnh quan trọng đối với các bên liên quan (stakeholder).

2. Vai trò và yêu cầu của quản lý danh mục

Vị trí trong hệ thống chiến lược: Chiến lược Danh mục là tầng thấp nhất trong cấu trúc chiến lược 4 tầng (Corporate → Business Unit → Supply Management → Category Strategy).

Chiến lược này xác định cách một nhóm phát triển chiến lược cho một danh mục mua hàng cụ thể, sẽ đạt được các mục tiêu hỗ trợ chiến lược tầng trên.

Nhiệm vụ chính của một nhà quản lý danh mục (category manager) thường bao gồm 3 nhiệm vụ:

1. 1. Tương tác với các bên liên quan (stakeholders) nội bộ – nắm rõ yêu cầu của họ đối với sản phẩm và dịch vụ.
   2. Quét & phân tích thị trường cung ứng — nắm xu hướng, cơ cấu chi phí, rủi ro nhà cung cấp.
   3. Xây dựng chiến lược căn chỉnh — kết nối yêu cầu nội bộ với thực tế thị trường (kênh cung ứng, mô hình hợp tác, contract model).

Các tiêu chí cho các danh mục chi tiêu cần được phát triển chiến lược bao gồm: các dự án phức tạp, chi tiêu đáng kể (mức độ có thể khác nhau tùy công ty), hoặc các danh mục rủi ro cao có thể ảnh hưởng đến hoạt động hoặc khách hàng.

3. Sự khác biệt giữa chiến lược danh mục và tìm nguồn cung ứng chiến lược

Mặc dù thuật ngữ “category” (danh mục) đôi khi được hoán đổi với “commodity” (hàng hóa) khi đề cập đến các chiến lược này, và thuật ngữ “tìm nguồn cung ứng chiến lược” (strategic sourcing) và “quản lý cung ứng” (supply management) thường được sử dụng thay thế cho nhau, Chiến lược danh mục (Category Strategy) có những khác biệt rõ rệt so với Tìm nguồn cung ứng chiến lược (Strategic Sourcing):

Việc xây dựng hiểu biết đầy đủ về yêu cầu của các bên liên quan (stakeholders) là nền tảng để xây dựng chiến lược danh mục – không thể bắt đầu chỉ bằng việc so sánh giá.

Kết luận

Chiến lược danh mục là một chiến lược chức năng hỗ trợ chiến lược cấp doanh nghiệp và là nền tảng của quản lý cung ứng chiến lược – nó là một quá trình liên tục, dựa trên phân tích chi tiêu và market intelligence, nhằm giảm rủi ro, tối ưu TCO và đáp ứng yêu cầu stakeholders. Category manager đóng vai trò kết nối giữa nhu cầu nội bộ và thực tế thị trường để triển khai các giải pháp sourcing phù hợp.