Nhóm chính sách về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp

Bài viết này nằm trong loạt nội dung thảo luận về việc xây dựng chính sách mua hàng trong doanh nghiệp.

Chiến lược tìm nguồn cung ứng từ các quốc gia có chi phí thấp (low-cost country – LCC) hiện là một chiến lược phổ biến nhằm cắt giảm chi phí lao động và nguyên vật liệu trong hầu hết các ngành hàng tiêu dùng. Tuy nhiên, việc tìm nguồn cung ứng toàn cầu cần được tiếp cận một cách thận trọng về tác động của chiến lược này bởi nó luôn đi kèm những rủi ro nghiêm trọng:

• • Thách thức trong việc giám sát và kiểm soát điều kiện làm việc, tuân thủ môi trường và kiểm soát chất lượng khi các nhà máy ở nước ngoài di chuyển đến các địa điểm mới có chi phí lao động thấp hơn. Kiểm toán nhà cung cấp (supplier audit) là công cụ chính được sử dụng để cố gắng kiểm soát các vi phạm pháp luật về lao động, nhưng khó phát hiện bằng chứng về lao động cưỡng bức hoặc tình trạng người lao động làm việc quá sức. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng phân bổ rất ít nguồn lực và không có quy trình thực thi minh bạch để giám sát các vi phạm về “không sử dụng lao động trẻ em” và “điều kiện an toàn lao động” trong chuỗi cung ứng sản xuất từ các quốc gia LCC.
  • Các vấn đề môi trường, lao động đang ngày càng được chú ý trên truyền thông. Nhận thức về bảo vệ môi trường, quyền của người lao động và trẻ em dần trở nên phổ biến cùng sự phát triển của xã hội. Điều này cũng được thúc đẩy bởi các giá trị mang tính chuẩn mực từ Liên Hiệp Quốc, Công đoàn, các Hiệp hội, các nhà hoạt động, khách hàng và truyền thông. Nhiều nhà đầu tư tổ chức – những người không còn chỉ quan tâm đến lợi nhuận tài chính mà ngày càng chú ý đến các chiến lược bền vững bao trùm cả vấn đề môi trường, nhân quyền và lao động.
  • Đảm bảo tính bền vững của chuỗi cung ứng, tránh gián đoạn, dứt gãy khiến lựa chọn này trở nên tốn kém hơn đáng kể.

Vì vậy, các doanh nghiệp không thể tiếp tục phớt lờ các hành vi vi phạm, luôn truyền thông mình là một doanh nghiệp có trách nhiệm nữa, mà phải có khả năng cung cấp bằng chứng cụ thể thông qua các chỉ số hiệu quả, sáng kiến cộng đồng thực tiễn và kiểm toán chuỗi cung ứng, cho thấy họ đang mua hàng đúng đắn từ những nhà cung cấp.

→ Chính sách về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Corporate Social Responsibility – CSR) không còn là công cụ PR mà trở thành yếu tố chiến lược bền vững.

Mục tiêu của Chính sách

CSR là cam kết của doanh nghiệp trong việc cân bằng mục tiêu kinh doanh (lợi nhuận, thị phần…) với các yêu cầu về môi trường, xã hội và đạo đức, nhằm tạo ra giá trị lâu dài cho cả doanh nghiệp và cộng đồng. Trong chuỗi cung ứng, mua hàng là một mắt xích then chốt, vì quyết định mua hàng không chỉ ảnh hưởng đến chi phí và chất lượng sản phẩm, mà còn tác động sâu rộng đến chuỗi cung ứng ngược (upstream) về môi trường, xã hội và nhân quyền.

Mục tiêu của CSR bao gồm:

• • Bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững.
  • Tôn trọng và bảo vệ quyền con người trong chuỗi cung ứng.
  • Tuân thủ pháp luật và quy định quốc tế, bao gồm luật môi trường, lao động, nhân quyền và các cam kết đạo đức.
  • Giảm thiểu rủi ro về uy tín và tài chính liên quan đến vi phạm đạo đức trong chuỗi cung ứng.

Các nguyên tắc CSR trong Mua hàng

• • Minh bạch: Thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất, báo cáo ESG của nhà cung cấp.
  • Đạo đức: Tuyệt đối không chấp nhận tham nhũng, hối lộ và ép giá nhà cung cấp.
  • Bình đẳng & Công bằng: Trả giá công bằng, không phân biệt đối xử.
  • Bền vững môi trường: Ưu tiên nguyên liệu tái chế, giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng.
  • Tôn trọng nhân quyền: Không sử dụng lao động trẻ em, lao động cưỡng bức; đảm bảo quyền lợi người lao động.

CSR về Môi trường

SCR về Môi trường thường gồm các nội dung như:

• • Yêu cầu tuân thủ: Xem xét khả năng tuân thủ các quy định về môi trường của nhà cung cấp như một điều kiện lựa chọn nhà cung cấp.
    • Luật pháp và quy định về bảo vệ môi trường, xử lý chất thải.
    • Tiêu chuẩn ISO 14001 (Environmental management systems) hoặc chứng nhận tương đương về quản lý môi trường.
    • Tiêu chuẩn ISO 20400 (Sustainable Procurement) cung cấp hướng dẫn tích hợp bền vững vào chính sách, quy trình mua hàng.
  • Áp dụng Bộ Quy tắc Ứng xử của Nhà cung cấp (Supplier Code of Conduct) quy định rõ tiêu chí về môi trường, lao động, đạo đức.
  • Yêu cầu minh bạch hóa thông tin từ nhà cung cấp thông qua Báo cáo Phát triển bền vững liên quan đến nguồn nguyên liệu, quy trình sản xuất và xử lý chất thải.
  • Quy định xem xét ưu tiên lựa chọn các nhà cung cấp xanh: Xây dựng lộ trình từng bước, ưu tiên những nhà cung cấp trọng yếu.
    • Sử dụng nguyên liệu nguồn gốc hợp pháp, vật liệu tái chế, vật liệu thân thiện môi trường cho sản phẩm;
    • Quy trình sản xuất xanh, tiết kiệm năng lượng;
    • Chương trình giảm phát thải net-zero và phương án xử lý chất thải.
  • Quy trình đánh giá rủi ro:
    • Thẩm định sơ bộ (desk audit) → kiểm toán thực địa (on-site audit) → đánh giá định kỳ.
    • Doanh nghiệp cam kết báo cáo định kỳ, minh bạch hóa chuỗi cung ứng
  • Chương trình đồng hành cùng nhà cung cấp: Hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ chi phí, tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực khác.

CSR về Nhân quyền và Lao động

CSR về Nhân quyền và Lao động thường gồm các nội dung như:

• • Yêu cầu tuân thủ: Áp dụng chuẩn quốc tế, điều chỉnh linh hoạt theo bối cảnh địa phương.
    • Luật pháp và quy định về lao động
    • Tiêu chuẩn của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO)
    • Chứng nhận SA8000 hoặc chứng nhận tương đương về tiêu chuẩn lao động (UN Global Compact,…)
  • Áp dụng Bộ Quy tắc Ứng xử của Nhà cung cấp (Supplier Code of Conduct) quy định rõ tiêu chí về môi trường, lao động, đạo đức.
  • Yêu cầu minh bạch hóa thông tin từ nhà cung cấp thông qua Báo cáo Phát triển bền vững liên quan đến tuyển dụng nhân sự, tạo lập môi trường làm việc, chế độ lương thưởng, phúc lợi.
  • Quy định về audit định kỳ và đột xuất để giám sát thực thi tại nhà máy.
  • Thiết lập kênh tiếp nhận thông tin ẩn danh cho người lao động tại nhà cung cấp, training nhân sự mua hàng phát hiện những rủi ro đạo đức.

KẾT LUẬN

Chính sách CSR hiệu quả trong hoạt động mua hàng cần:

• • Đi kèm cam kết từ Ban điều hành
  • Có cơ chế đo lường (KPI CSR cho Bộ phận mua hàng), giám sát và minh bạch.
  • Gắn liền với chiến lược tổng thể của chuỗi cung ứng.
  • Hướng tới giá trị bền vững thay vì lợi ích ngắn hạn.